.jpg) |
| Prometheus depicted in a sculpture by Nicolas-Sébastien Adam, 1762 (Louvre) |
Κυριακή 9 Δεκεμβρίου 2012
Ο Προμηθεύς στην Τέχνη της Γλυπτικής
Κυριακή 25 Νοεμβρίου 2012
.jpg)
ΥΠΑΤΙΑ - Η μεγάλη επιστήμονας και φιλόσοφος - TIMH KAI MNHMH
ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΗ
 |
| Υπατία - Λεπτομέρεια από το έργο Η Σχολή των Αθηνών του Ραφαέλ |
Για δεκαπέντε αιώνες η Υπατία θεωρείται ότι ήταν η μόνη γυναίκα επιστήμονας στην ιστορία. Ακόμα και σήμερα συχνά είναι η μόνη γυναίκα που αναφέρεται στην ιστορία των μαθηματικών και της αστρονομίας. Αυτή η ευγενής γυναίκα ξεχωρίζει στις σελίδες της ιστορίας σαν η μεγαλύτερη από τους μάρτυρες παγανιστές.
Όταν γεννήθηκε η Υπατία το 370 μ.Χ., η διανοητική ζωή της Αλεξάνδρειας βρισκόταν σε κατάσταση επικίνδυνης σύγχυσης. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία γινόταν χριστιανική και όλο και πιο συχνά δεν ήταν μόνο ο χριστιανός ζηλωτής που έβλεπε αιρέσεις και σατανισμό στα μαθηματικά και στην επιστήμη: "οι μαθηματικοί έπρεπε να κατασπαραχθούν από θηρία ή να καούν ζωντανοί" (McCabe). Μερικοί από τους χριστιανούς Πατέρες αναβίωσαν τις θεωρίες της επίπεδης γης και του σύμπαντος ως στερέωμα. Στην Αλεξάνδρεια ο Θεόφιλος, Πατριάρχης Αλεξάνδρειας, υποκινούσε βίαιες συγκρούσεις μεταξύ παγανιστών, Εβραίων και Χριστιανών. Δεν ήταν μια και τόσο ευμενής εποχή για να είναι κανείς επιστήμονας, ή φιλόσοφος.
Ο πατέρας της Υπατίας, ο Θέων, ήταν μαθηματικός και αστρονόμος στο Μουσείο. Επέβλεπε από κοντά κάθε πλευρά της εκπαίδευσης της κόρης του. Σύμφωνα με το μύθο, ήταν αποφασισμένος να γίνει η κόρη του ένα 'τέλειο ανθρώπινο ον' - ήταν η εποχή που οι γυναίκες θεωρούνταν κάτι παρακάτω από άνθρωποι! Ήταν προσωπική μαθήτρια του μάγου Πλούταρχου και ανατράφηκε στις θεμελιώδεις αρχές τηςΠλατωνικής Σχολής. Η Υπατία ήταν πραγματικά μια ξεχωριστή νέα. Ταξίδεψε στην Αθήνα και την Ιταλία και εντυπωσίαζε όσους συναντούσε με την εξυπνάδα και την ομορφιά της.
Σπούδασε στη νεοπλατωνική σχολή του Πλούταρχου του Νεότερου και της κόρης του Ασκληπιγένειας στην Αθήνα. Την εποχή εκείνη υπήρχε διάκριση μεταξύ των νεοπλατωνικών σχολών της Αλεξάνδρειας και της Αθήνας. Η σχολή της Αθήνας τόνιζε περισσότερο τη μαγεία και την απόκρυφη επιστήμη. Αλλά για τους Χριστιανούς, όλοι οι Πλατωνιστές ήταν επικίνδυνοι αιρετικοί.
Όταν επέστρεψε στην Αλεξάνδρεια έγινε δασκάλα των μαθηματικών και της φιλοσοφίας. Το Μουσείο είχε χάσει την υπεροχή του και η Αλεξάνδρεια τώρα είχε ξεχωριστά σχολεία για παγανιστές, για Εβραίους και για Χριστιανούς. Ωστόσο, η Υπατία δίδασκε σε ανθρώπους κάθε θρησκείας και μετά τον πατέρα της ανέλαβε μια Έδρα Φιλοσοφίας στην πόλη. Το σπίτι της έγινε κέντρο διανοουμένων και συγκέντρωνε σχολαστικιστές που συζητήσουν επιστημονικά και φιλοσοφικά ερωτήματα.
Τα Έργα της
Τα περισσότερα από τα γραπτά της Υπατίας ξεκίνησαν σαν σημειώσεις για τους μαθητές της. Κανένα δεν έχει διασωθεί ολοκληρωμένο, αν και είναι πιθανό τμήματα του έργου της να έχουν ενσωματωθεί στις εκτενείς πραγματείες του Θέωνα. Μερικές πληροφορίες για τα επιτεύγματά της προέρχονται από δασωμένα γράμματα τουμαθητή και φίλου της Συνέσιου του Κυρηναίου, που αργότερα έγινε ο πλούσιος και ισχυρός Επίσκοπος της Πτολεμαϊδας.
Το σημαντικότερο έργο της Υπατίας ήταν στην άλγεβρα. Έγραψε σχόλια στηνΑριθμητική του Διόφαντου σε 13 βιβλία. Τα σχόλια της Υπατίας περιελάμβαναν εναλλακτικές λύσεις και πολλά νέα προβλήματα που προέκυπταν σαν συνέπεια στα χειρόγραφα του Διόφαντου.
Η Υπατία έγραψε επίσης μια διατριβή Περί των Κωνικών του Απολλώνιου σε οκτώ βιβλία. Ο Απολλώνιος ο Πέργας ήταν ένας αλεξανδρινός γεωμέτρης του 3ου π.Χ. αιώνα, που προσπάθησε να εξηγήσει τις ασυνήθιστες τροχιές των πλανητών. Το κείμενο της Υπατίας ήταν μια εκλαΐκευση της εργασίας του. Η Υπατία γοητευόταν από τις κωνικές τομές (τα γεωμετρικά σχήματα που σχηματίζονται όταν ένα επίπεδο τέμνει ένα κώνο). Μετά το θάνατό της, οι κωνικές τομές αγνοήθηκαν μέχρι την αρχή του 17ου αιώνα όταν οι επιστήμονες συνειδητοποίησαν ότι πολλά φυσικά φαινόμενα, όπως οι τροχιές πλανητών, περιγραφόταν με τον καλύτερο τρόπο με τις καμπύλες που προκύπτουν από κωνικές τομές.
Εκτός από τη φιλοσοφία και τα μαθηματικά, η Υπατία είχε ενδιαφέρον για τημηχανική και την πρακτική τεχνολογία. Τα γράμματα του Συνέσιου περιέχουν σχέδια για αρκετά επιστημονικά όργανα περιλαμβάνοντας έναν αστρολάβο (ο αστρολάβος χρησιμοποιούταν για τη μέτρηση των θέσεων του άστρων, πλανητών και του ήλιου και για τον υπολογισμό της ώρας και του ανερχόμενου ζωδίου του ζωδιακού).
Η Υπατία ανέπτυξε ακόμα μια συσκευή για τη διύλιση του νερού, ένα όργανο για τημέτρηση της στάθμης του νερού και ένα διαβαθμισμένο υδρόμετρο από μπρούτζο για τη μέτρηση της ειδικής βαρύτητας (πυκνότητας) ενός υγρού.
Η Υπατία ήταν ο τελευταίος παγανιστής επιστήμονας του δυτικού κόσμου και ο θάνατός της συνέπεσε με τα τελευταία χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Και αφού από τότε δεν υπήρξαν σημαντικές πρόοδοι στα μαθηματικά, την αστρονομία και τη φυσική σε όλο τη Δύση για άλλα 1000 χρόνια, η Υπατία έγινε σύμβολο του τέλους της αρχαίας επιστήμης. Μετά την Υπατία ήρθε το χάος και ο βαρβαρισμός των Σκοτεινών Χρόνων.
Ο Θάνατος της
Το ότι η Υπατία ανακατεύτηκε στα πολιτικά θέματα της Αλεξάνδρειας είναι αδιαμφισβήτητο. Σαν παγανίστρια, που ασπάστηκε την ελληνική επιστημονική σκέψη και σαν πολιτικό πρόσωπο με επιρροή, η Υπατία βρέθηκε σε πολύ επικίνδυνη θέση σε μια όλο και πιο χριστιανική πόλη. Το 412 ο Κύριλλος, ένας φανατικός χριστιανός, έγινε Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας και μεγάλη εχθρότητα αναπτύχθηκε μεταξύ του Κυρίλλου και του Ορέστη, του Ρωμαίου Κυβερνήτη της Αιγύπτου, ενός παλιού μαθητή και καλού φίλου της Υπατίας. Αμέσως μόλις πήρε την εξουσία, ο Κύριλλος άρχισε να διώκει τους Εβραίους, διώχνοντας χιλιάδες από αυτούς από την πόλη. Έπειτα, παρά τη σφοδρή αντίθεση του Ορέστη, έστρεψε την προσοχή του στο να καθαρίσει την πόλη από του νεοπλατωνιστές. Αγνοώντας τις εκκλήσεις του Ορέστη, η Υπατία αρνήθηκε να απαρνηθεί τις ιδέες της και να ασπασθεί το Χριστιανισμό.
Ο Κύριλλος, ο οποίος αργότερα αναγορεύτηκε ο πατέρας τους δόγματος της Χριστιανικής Τριάδας και αγιοποιήθηκε για το ζήλο του έβλεπε στην Υπατία μια συνεχή απειλή για τη διάδοση της Χριστιανικής πίστης, ο Κύριλλος, τουλάχιστον έμμεσα, ήταν η αιτία του τραγικού της θανάτου. Παρά κάθε επόμενη προσπάθεια να τον απαλλάξουν από το στίγμα του δολοφόνου, το αδιαμφισβήτητο γεγονός παραμένει ότι δεν έκανε καμία προσπάθεια να αποτρέψει το αποτρόπαιο και βίαιο έγκλημα. Το μόνο ελαφρυντικό που μπορεί κανείς να προσφέρει σαν υπεράσπισή του είναι το ότι, τυφλωμένος από τη μανία του φανατισμού, ο Κύριλλος θεωρούσε την Υπατία ως μάγισσα εκπρόσωπο του Κακού.
Οι δολοφόνοι της Υπατίας ήταν Παραβολικοί, φανατικοί μοναχοί της Εκκλησίας του Αγ. Κυρίλλου της Ιερουσαλήμ, πιθανώς υποβοηθούμενοι από Νιτριανούς μοναχούς. Το αν ο Κύριλλος διέταξε ο ίδιος το φόνο παραμένει ανοικτό ερώτημα. Πάντως, δημιούργησε το λιγότερο το πολιτικό κλίμα που επέτρεψε μια τέτοια θηριωδία. Ο Κύριλλος αργότερα ονομάστηκε άγιος.
Ο Ορέστης ανέφερε τη δολοφονία και ζήτησε από τη Ρώμη να ξεκινήσει έρευνες. Αργότερα παραιτήθηκε και έφυγε από την Αλεξάνδρεια. Η έρευνα αναβλήθηκε πολλές φορές λόγω «έλλειψης μαρτύρων» και τελικά ο Κύριλλος ισχυρίσθηκε ότι η Υπατία ήταν ζωντανή και ζούσε στην Αθήνα.
Έτσι χάθηκε το 415 η μεγαλύτερη γυναίκα μύστης του αρχαίου κόσμου και μαζί της έπεσε και η Νεοπλατωνική Σχολή της Αλεξάνδρειας. Η μνήμη της Υπατίας πιθανώς τιμάται από την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία στο πρόσωπο της Αγ. Αικατερίνης της Αλεξάνδρειας. Κατά άλλους αυτή είναι διαφορετικό πρόσωπο, μια άλλη χριστιανή Αλεξανδρινή διανοούμενη που δολοφονήθηκε ένα μήνα πριν την Υπατία.
Πρόσφατα προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες μια ταινία η οποία περιγράφει την ζωή της Υπατίας και τον τραγικό της θάνατο.
Πρέπει όλοι να την δούμε.
Παρά την πεισμώδη επιμονή κάποιων, η μνήμη παραμένει δυνατή.
Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ: ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ
"ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ" - ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ
ΤΟΥ ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ
ΜΟΥΣΙΚΗ: ΝΙΚΟΣ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗΣ
ΤΡΑΓΟΥΔΑ Η ΒΕΡΑ ΖΑΒΙΤΣΙΑΝΟΥ
ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ "ΚΩΡΥΚΕΙΟΝ ΑΝΤΡΟΝ" ΤΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ. ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΤΗΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ: "Για με ξαναγεννήθηκεν η φύση των πραγμάτων..."
ΤΟ ΕΠΟΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΕΣΩ ΜΙΑΣ ΗΡΩΙΚΗΣ - ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ - ΑΘΗΝΑΣ.
O ποιητής του αφηγηματικού ποιήματος «Ερωτόκριτος» Βιτσέντζος Κορνάρος (1553 - 1614) ήταν Έλληνας από την Σητεία της Κρήτης. Θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της αναγεννησιακής λογοτεχνίας της Κρήτης, συγγραφέας και του θρησκευτικού δράματος «Η θυσία του Αβραάμ».
Ο "Ερωτόκριτος" ανήκει στην κατηγορία των επικών ποιημάτων και θεωρείται ως ένα από τα αριστουργήματα της Ελληνικής Λογοτεχνίας. Τον τίτλο του τον έχει πάρει από τον Ερωτόκριτο, το κύριο πρόσωπο του έργου, το οποίο υποδηλώνει «αυτόν που έχει κριθεί από τον Έρωτα».
Ο «Ερωτόκριτος» είναι ένα επικό, αφηγηματικό ποίημα δέκα χιλιάδων δώδεκα (10.012) δεκαπεντασύλλαβων στίχων. Η γλώσσα του είναι το Κρητικό ιδίωμα, αλλά επεξεργασμένο έτσι ώστε να καταστεί εξαιρετικό λογοτεχνικό όργανο, και η στιχουργία στηρίζεται μεν στο δημοτικό τραγούδι, ταυτόχρονα όμως διαφοροποιείται αρκετά. Το έργο ήταν πολύ δημοφιλές και κυκλοφορούσε σε χειρόγραφα όλον τον 17ο αι. Η πρώτη έντυπη έκδοσή του έγινε στην Βενετία το 1713. Η διάδοση του έπους υπήρξε τεράστια, σε όλες τις Περιοχές όπου ζούσε τότε ο Ελληνισμός. Ο Κοραής χαρακτηρίζει τον Κορνάρο «Όμηρο της λαϊκής φιλολογίας» και το έπος του λειτούργησε για τους νεώτερους ποιητές ως σημείο αναφοράς και αστείρευτη πηγή Ελληνικότητας.
Υπόθεση και μέρη του «Ερωτόκριτου».
Το έργο διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα:
"εις την Αθήνα, που ήτονε τση μάθησις η βρώσις
και το θρονί της αρετής κι ο ποταμός τση γνώσης..." (στ. 25-26, Α΄μέρους). Η εποχή όμως που περιγράφει αποτυπώνει ένα ιπποτικό πνεύμα, που το γνωρίσαμε κυρίως μέσω της επανεμφανίσεώς του στη Δύση... Το έπος συνδέει μυστηριακά την Κρήτη με την Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα.
Το έπος χωρίζεται σε πέντε μέρη και η υπόθεση είναι συνοπτικά η εξής:
Α΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 2216
Ο βασιλιάς της Αθήνας Ηράκλης και η σύζυγός του Άρτεμη αποκτούν μετά από πολλά χρόνια γάμου μια κόρη, την Αρετούσα. Τη βασιλοπούλα ερωτεύεται ο γιος του Πεζόστρατου, πιστού συμβούλου του βασιλιά, ο Ερωτόκριτος. Επειδή δεν μπορεί να φανερώσει τον έρωτά του, πηγαίνει κάτω από το παράθυρό της τα βράδια και της τραγουδά. Η κοπέλα σταδιακά ερωτεύεται τον άγνωστο τραγουδιστή. Ο Ηράκλης, όταν μαθαίνει για τον τραγουδιστή, του στέλνει 10 στρατιώτες του για να τον συλλάβουν, ο Ερωτόκριτος όμως μαζί με τον αγαπημένο του φίλο σκοτώνει τους 2 στρατιώτες του βασιλιά και λαβώνει τους άλλους 8. Ο Ερωτόκριτος, καταλαβαίνοντας ότι ο έρωτάς του δεν μπορεί να έχει αίσια έκβαση, ταξιδεύει στη Χαλκίδα για να ξεχάσει. Στο διάστημα αυτό ο πατέρας του αρρωσταίνει και όταν η Αρετούσα τον επισκέπτεται, βρίσκει στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου μια ζωγραφιά που την απεικονίζει και τους στίχους που της τραγουδούσε. Όταν εκείνος επιστρέφει, ανακαλύπτει την απουσία της ζωγραφιάς και των τραγουδιών και μαθαίνει ότι μόνο η Αρετούσα τους είχε επισκεφτεί. Επειδή καταλαβαίνει ότι αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του και ότι μπορεί να κινδυνεύει, μένει στο σπίτι προσποιούμενος ασθένεια και η Αρετούσα του στέλνει για περαστικά ένα καλάθι με μήλα, ως ένδειξη ότι ανταποκρίνεται στα συναισθήματά του.
Β΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 2464
Ο βασιλιάς οργανώνει κονταροχτύπημα για να διασκεδάσει την κόρη του. Παίρνουν μέρος πολλά αρχοντόπουλα από όλον τον γνωστό κόσμο και ο Ερωτόκριτος αναδεικνύεται νικητής.
Γ΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 1760
Το ζευγάρι αρχίζει να συναντιέται κρυφά στο παράθυρο της Αρετούσας. Η κοπέλα παρακινεί τον Ερωτόκριτο να τη ζητήσει από τον πατέρα της. Όπως είναι φυσικό, ο βασιλιάς εξοργίζεται με το "θράσος" του νέου και τον εξορίζει. Ταυτόχρονα φτάνουν προξενιά για την Αρετούσα από το βασιλιά του Βυζαντίου. Η κοπέλα αμέσως αρραβωνιάζεται κρυφά με τον Ερωτόκριτο, πριν αυτός εγκαταλείψει την πόλη.
Δ΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 2022
Η Αρετούσα αρνείται να δεχθεί το προξενιό και ο βασιλιάς τη φυλακίζει μαζί με την πιστή παραμάνα της. Έπειτα από τρία χρόνια, όταν οι Βλάχοι πολιορκούν την Αθήνα, εμφανίζεται ο Ερωτόκριτος μεταμφιεσμένος. Σε μια μάχη σώζει τη ζωή του βασιλιά και τραυματίζεται.
Ε΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 1550
Ο βασιλιάς για να ευχαριστήσει τον τραυματισμένο ξένο του προσφέρει σύζυγο την κόρη του. Η Αρετούσα αρνείται και αυτόν τον γάμο και στη συζήτηση με τον μεταμφιεσμένο Ερωτόκριτο επιμένει στην άρνησή της. Ο Ερωτόκριτος την υποβάλλει σε δοκιμασίες για να επιβεβαιώσει την πίστη της και τελικά της αποκαλύπτεται αφού λύνει τα μαγικά που τον είχαν μεταμορφώσει. Ο βασιλιάς αποδέχεται το γάμο και συμφιλιώνεται με τον Ερωτόκριτο και τον πατέρα του και ο Ερωτόκριτος ενώνεται οριστικά με την Αρετούσα και ανεβαίνει στον θρόνο της Αθήνας.
ΒΙΝΤΕΟ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ:
ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ
http://heliodromion.blogspot.com/
ΤΟΥ ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΥ ΚΟΡΝΑΡΟΥ
ΜΟΥΣΙΚΗ: ΝΙΚΟΣ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗΣ
ΤΡΑΓΟΥΔΑ Η ΒΕΡΑ ΖΑΒΙΤΣΙΑΝΟΥ
ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΤΟ "ΚΩΡΥΚΕΙΟΝ ΑΝΤΡΟΝ" ΤΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ. ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΤΗΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ: "Για με ξαναγεννήθηκεν η φύση των πραγμάτων..."
ΤΟ ΕΠΟΣ ΠΟΥ ΣΥΝΔΕΕΙ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΑΔΑ, ΜΕΣΩ ΜΙΑΣ ΗΡΩΙΚΗΣ - ΕΡΩΤΙΚΗΣ ΣΥΝΔΕΣΗΣ ΚΡΗΤΗΣ - ΑΘΗΝΑΣ.
O ποιητής του αφηγηματικού ποιήματος «Ερωτόκριτος» Βιτσέντζος Κορνάρος (1553 - 1614) ήταν Έλληνας από την Σητεία της Κρήτης. Θεωρείται ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της αναγεννησιακής λογοτεχνίας της Κρήτης, συγγραφέας και του θρησκευτικού δράματος «Η θυσία του Αβραάμ».
Ο "Ερωτόκριτος" ανήκει στην κατηγορία των επικών ποιημάτων και θεωρείται ως ένα από τα αριστουργήματα της Ελληνικής Λογοτεχνίας. Τον τίτλο του τον έχει πάρει από τον Ερωτόκριτο, το κύριο πρόσωπο του έργου, το οποίο υποδηλώνει «αυτόν που έχει κριθεί από τον Έρωτα».
Ο «Ερωτόκριτος» είναι ένα επικό, αφηγηματικό ποίημα δέκα χιλιάδων δώδεκα (10.012) δεκαπεντασύλλαβων στίχων. Η γλώσσα του είναι το Κρητικό ιδίωμα, αλλά επεξεργασμένο έτσι ώστε να καταστεί εξαιρετικό λογοτεχνικό όργανο, και η στιχουργία στηρίζεται μεν στο δημοτικό τραγούδι, ταυτόχρονα όμως διαφοροποιείται αρκετά. Το έργο ήταν πολύ δημοφιλές και κυκλοφορούσε σε χειρόγραφα όλον τον 17ο αι. Η πρώτη έντυπη έκδοσή του έγινε στην Βενετία το 1713. Η διάδοση του έπους υπήρξε τεράστια, σε όλες τις Περιοχές όπου ζούσε τότε ο Ελληνισμός. Ο Κοραής χαρακτηρίζει τον Κορνάρο «Όμηρο της λαϊκής φιλολογίας» και το έπος του λειτούργησε για τους νεώτερους ποιητές ως σημείο αναφοράς και αστείρευτη πηγή Ελληνικότητας.
Υπόθεση και μέρη του «Ερωτόκριτου».
Το έργο διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα:
"εις την Αθήνα, που ήτονε τση μάθησις η βρώσις
και το θρονί της αρετής κι ο ποταμός τση γνώσης..." (στ. 25-26, Α΄μέρους). Η εποχή όμως που περιγράφει αποτυπώνει ένα ιπποτικό πνεύμα, που το γνωρίσαμε κυρίως μέσω της επανεμφανίσεώς του στη Δύση... Το έπος συνδέει μυστηριακά την Κρήτη με την Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα.
Το έπος χωρίζεται σε πέντε μέρη και η υπόθεση είναι συνοπτικά η εξής:
Α΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 2216
Ο βασιλιάς της Αθήνας Ηράκλης και η σύζυγός του Άρτεμη αποκτούν μετά από πολλά χρόνια γάμου μια κόρη, την Αρετούσα. Τη βασιλοπούλα ερωτεύεται ο γιος του Πεζόστρατου, πιστού συμβούλου του βασιλιά, ο Ερωτόκριτος. Επειδή δεν μπορεί να φανερώσει τον έρωτά του, πηγαίνει κάτω από το παράθυρό της τα βράδια και της τραγουδά. Η κοπέλα σταδιακά ερωτεύεται τον άγνωστο τραγουδιστή. Ο Ηράκλης, όταν μαθαίνει για τον τραγουδιστή, του στέλνει 10 στρατιώτες του για να τον συλλάβουν, ο Ερωτόκριτος όμως μαζί με τον αγαπημένο του φίλο σκοτώνει τους 2 στρατιώτες του βασιλιά και λαβώνει τους άλλους 8. Ο Ερωτόκριτος, καταλαβαίνοντας ότι ο έρωτάς του δεν μπορεί να έχει αίσια έκβαση, ταξιδεύει στη Χαλκίδα για να ξεχάσει. Στο διάστημα αυτό ο πατέρας του αρρωσταίνει και όταν η Αρετούσα τον επισκέπτεται, βρίσκει στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου μια ζωγραφιά που την απεικονίζει και τους στίχους που της τραγουδούσε. Όταν εκείνος επιστρέφει, ανακαλύπτει την απουσία της ζωγραφιάς και των τραγουδιών και μαθαίνει ότι μόνο η Αρετούσα τους είχε επισκεφτεί. Επειδή καταλαβαίνει ότι αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του και ότι μπορεί να κινδυνεύει, μένει στο σπίτι προσποιούμενος ασθένεια και η Αρετούσα του στέλνει για περαστικά ένα καλάθι με μήλα, ως ένδειξη ότι ανταποκρίνεται στα συναισθήματά του.
Β΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 2464
Ο βασιλιάς οργανώνει κονταροχτύπημα για να διασκεδάσει την κόρη του. Παίρνουν μέρος πολλά αρχοντόπουλα από όλον τον γνωστό κόσμο και ο Ερωτόκριτος αναδεικνύεται νικητής.
Γ΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 1760
Το ζευγάρι αρχίζει να συναντιέται κρυφά στο παράθυρο της Αρετούσας. Η κοπέλα παρακινεί τον Ερωτόκριτο να τη ζητήσει από τον πατέρα της. Όπως είναι φυσικό, ο βασιλιάς εξοργίζεται με το "θράσος" του νέου και τον εξορίζει. Ταυτόχρονα φτάνουν προξενιά για την Αρετούσα από το βασιλιά του Βυζαντίου. Η κοπέλα αμέσως αρραβωνιάζεται κρυφά με τον Ερωτόκριτο, πριν αυτός εγκαταλείψει την πόλη.
Δ΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 2022
Η Αρετούσα αρνείται να δεχθεί το προξενιό και ο βασιλιάς τη φυλακίζει μαζί με την πιστή παραμάνα της. Έπειτα από τρία χρόνια, όταν οι Βλάχοι πολιορκούν την Αθήνα, εμφανίζεται ο Ερωτόκριτος μεταμφιεσμένος. Σε μια μάχη σώζει τη ζωή του βασιλιά και τραυματίζεται.
Ε΄ Μέρος: Στίχοι: 1 - 1550
Ο βασιλιάς για να ευχαριστήσει τον τραυματισμένο ξένο του προσφέρει σύζυγο την κόρη του. Η Αρετούσα αρνείται και αυτόν τον γάμο και στη συζήτηση με τον μεταμφιεσμένο Ερωτόκριτο επιμένει στην άρνησή της. Ο Ερωτόκριτος την υποβάλλει σε δοκιμασίες για να επιβεβαιώσει την πίστη της και τελικά της αποκαλύπτεται αφού λύνει τα μαγικά που τον είχαν μεταμορφώσει. Ο βασιλιάς αποδέχεται το γάμο και συμφιλιώνεται με τον Ερωτόκριτο και τον πατέρα του και ο Ερωτόκριτος ενώνεται οριστικά με την Αρετούσα και ανεβαίνει στον θρόνο της Αθήνας.
ΒΙΝΤΕΟ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ:
ΗΛΙΟΔΡΟΜΙΟΝ
http://heliodromion.blogspot.com/
Τετάρτη 7 Νοεμβρίου 2012
Ορφικός ύμνος Κεραύνιου Διός (θυμίαμα στύρακα)
Δία πατέρα μας, πού οδηγείς τον λαμπρόν κόσμον. πού βροντάει υψηλά, καί παράγεις την υψηλοτάτην λάμψιν της αιθέριας αστραπής, συ πού με τις θεϊκές βροντές σου τινάσσεις (τραντάζεις) τον θρόνον των πανευτυχών θεών, καί ανάβεις την φλογεράν αστραπήν μέσο από τα νερά. πού είναι σκεπασμένα από σύννεφα, καί στέλνεις τις λαίλαπες, τίς βροχές, τίς ανεμοθύελλες, τους ισχυρούς κεραυνούς, πού είναι φλογεροί, ορμητικοί, φρικώδεις, ισχυρόκαρδοι, θορυβώδεις, γεμάτοι φλόγα, καί σκεπάζεις με τα σύννεφα το φοβερον πετούμενο όπλον (τον κεραυνόν), πού κλονίζει τίς καρδιές καί προκαλεί ανατριχίλα, πού έρχεται αιφνιδιαστικά καί είναι βροντερό, αγνό βέλος ακατανίκητον. με τους στροβίλους του απέραντου σφυρίγματος, πού τρώγει τα πάντα κατά την ορμητικήν του κίνησιν, αδιάρρηκτον αγανακτημένον, ακαταμάχητον, το οξύ ουράνιον βέλος του φλογερού κεραυνού, πού κατεβαίνει με βροντές καί αστραπές, για τον οποίον καί ή γή αισθάνεται φρίκην (ανατριχίλα) καί ή πάμφωτη θάλασσα· καί τα θηρία τον φοβούνται όταν ο κτύπος (του κεραυνού) εισέλθη είς το αυτί των (Οταν τον ακούσουν) λάμπουν τα πρόσωπα των από τίς λάμψεις (του κεραυνού) Οταν πέφτη ο κεραυνός είς τάς κοιλάδας του αιθέρος (είς τον θόλον του ουρανού)· όταν όμως διάρρηξης (διάσχισης) τον χιτώνα, πού είναι το προκάλυμμα του ουρανού, χαλαρώνεις τον απαστράπτοντα κεραυνόν. Άλλα. μακάριε, ρίψε τον βαρύν θυμόν σου είς τα κύματα του πόντου καί είς τάς κορυφάς των βουνών · διότι την δύναμιν σου την γνωρίζομεν Ολοι.
Άλλα συ προς χάριν της σπονδής δόσε είς τάς φρένας (είς τον νουν) πάντα τα ορθά (τα πρέποντα), καί ζωήν εύτυχισμένην καί μαζί μ’ αυτά την βασίλισσαν υγείαν καί την θεάν Ειρήνην πού τρέφει τα παιδιά, την πολυτίμήτον καί βίον πού θα θάλλη (να είναι πλήρης) από εύθυμους λογισμούς.
Άλλα συ προς χάριν της σπονδής δόσε είς τάς φρένας (είς τον νουν) πάντα τα ορθά (τα πρέποντα), καί ζωήν εύτυχισμένην καί μαζί μ’ αυτά την βασίλισσαν υγείαν καί την θεάν Ειρήνην πού τρέφει τα παιδιά, την πολυτίμήτον καί βίον πού θα θάλλη (να είναι πλήρης) από εύθυμους λογισμούς.
Αρχαίο κείμενο
Ζεῦ πάτερ, ὑψίδρομον πυραυγέα κόσμον ἐλαύνων, στράπτων αἰθερίου στεροπῆς πανυπέρτατον αἴγλην, παμμακάρων ἕδρανον θείαις βρονταῖσι τινάσσων, νάμασι παννεφέλοις στεροπὴν φλεγέθουσαν ἀναίθων, λαίλαπας, ὄμβρους, πρηστῆρας κρατερούς τε κεραυνούς, βάλλων † ἐς ῥοθίους φλογερούς, βελέεσσι καλύπτων παμφλέκτους, κρατερούς, φρικώδεας, ὀμβριμοθύμους, πτηνὸν ὅπλον δεινόν, κλονοκάρδιον, ὀρθοέθειρον, αἰφνίδιον, βρονταῖον, ἀνίκητον βέλος ἁγνόν, ῥοίζου ἀπειρεσίου δινεύμασι παμφάγον ὁρμήν, ἄρρηκτον, βαρύθυμον, ἀμαιμάκετον πρηστῆρα οὐράνιον βέλος ὀξὺ καταιβάτου αἰθαλόεντος, ὃν καὶ γαῖα πέφρικε θάλασσά τε παμφανόωντα, καὶ θῆρες πτήσσουσιν, ὅταν κτύπος οὖας ἐσέλθηι· μαρμαίρει δὲ πρόσωπ᾽ αὐγαῖς, σμαραγεῖ δὲ κεραυνὸς αἰθέρος ἐν γυάλοισι· διαρρήξας δὲ χιτῶνα οὐράνιον προκάλυμμα † βάλλεις ἀργῆτα κεραυνόν. ἀλλά, μάκαρ, θυμὸν κύμασι πόντου ἠδ᾽ ὀρέων κορυφαῖσι· τὸ σὸν κράτος ἴσμεν ἅπαντες. ἀλλὰ χαρεὶς λοιβαῖσι δίδου φρεσὶν αἴσιμα πάντα ζωήν τ᾽ ὀλβιόθυμον, ὁμοῦ θ᾽ ὑγίειαν ἄνασσαν εἰρήνην τε θεόν, κουροτρόφον, ἀγλαότιμον, καὶ βίον εὐθύμοισιν ἀεὶ θάλλοντα λογισμοῖς.
Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2012
Ιφιγένεια (ταινία 1977)
Η Ιφιγένεια (1977) που διεκδίκησε το Όσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας είναι παραγωγή του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου. Το σενάριο είναι του Μιχάλη Κακογιάννη, τα σκηνικά και τα κοστούμια του Διονύση Φωτόπουλου, τη μουσική έχει γράψει ο Μίκης Θεοδωράκης και τη διεύθυνση φωτογραφίας είχε αναλάβει ο Γιώργος Αρβανίτης.
Πρωταγωνιστές: η Ειρήνη Παππά (Κλυταιμνήστρα ), ο Κώστας Καζάκος (Αγαμέμνων), ο Κώστας Καρράς (Μενέλαος), ο Πάνος Μιχαλόπουλος (Αχιλλέας) και η Τατιάνα Παπαμόσχου (Ιφιγένεια).
ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
«Ο Ευριπίδης είναι πάντα σύγχρονος γιατί γράφει για καταστάσεις που βρίσκουμε από αιώνων μέχρι σήμερα. Σ' όλη του τη ζωή αντέδρασε κατά της διαφθοράς, της καταπίεσης του πολέμου, της φιλοδοξίας, των θρησκευτικών προκαταλήψεων. Πρόσθεσα πρόσωπα που δεν εμφανίζονται στην τραγωδία: τον Οδυσσέα, τον μάντη Κάλχα, το στρατό. Έτσι προβάλλονται καθαρότερα οι σχέσεις που διέπουν την πολιτική πλεκτάνη. Με την έννοια, ότι ο πόλεμος διαβρώνει, καταστρέφει την ψυχή του ανθρώπου, σε σημείο που δεν λειτουργούν πια φυσιολογικά ούτε το άτομο, ούτε το πλήθος»
(Μ. Κακογιάννης)
Πρωταγωνιστές: η Ειρήνη Παππά (Κλυταιμνήστρα ), ο Κώστας Καζάκος (Αγαμέμνων), ο Κώστας Καρράς (Μενέλαος), ο Πάνος Μιχαλόπουλος (Αχιλλέας) και η Τατιάνα Παπαμόσχου (Ιφιγένεια).
ΣΧΟΛΙΟ ΤΟΥ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ
«Ο Ευριπίδης είναι πάντα σύγχρονος γιατί γράφει για καταστάσεις που βρίσκουμε από αιώνων μέχρι σήμερα. Σ' όλη του τη ζωή αντέδρασε κατά της διαφθοράς, της καταπίεσης του πολέμου, της φιλοδοξίας, των θρησκευτικών προκαταλήψεων. Πρόσθεσα πρόσωπα που δεν εμφανίζονται στην τραγωδία: τον Οδυσσέα, τον μάντη Κάλχα, το στρατό. Έτσι προβάλλονται καθαρότερα οι σχέσεις που διέπουν την πολιτική πλεκτάνη. Με την έννοια, ότι ο πόλεμος διαβρώνει, καταστρέφει την ψυχή του ανθρώπου, σε σημείο που δεν λειτουργούν πια φυσιολογικά ούτε το άτομο, ούτε το πλήθος»
(Μ. Κακογιάννης)
Σάββατο 13 Οκτωβρίου 2012
Μυστική Οδύσσεια
Η "Οδύσσεια" του Ομήρου, το αρχετυπικό αυτό κείμενο που αποτελεί μια αστείρευτη
πηγή έμπνευσης από όπου σκύβει και πίνει ολόκληρη η Ανθρωπότητα, έχει πολλαπλά
επίπεδα ανάγνωσης. Και κρύβει πολλά μυστικά... Μετά από μελέτη επτά ετών, μοναδική
στα παγκόσμια δεδομένα, η Ιουλία Πιτσούλη μας παρουσιάζει μια εντελώς νέα ερμηνεία
της "Οδύσσειας", αποκωδικοποιώντας την ετυμολογία των ονομάτων, τη σημειολογία
των τόπων και των περιστατικών και ακολουθώντας τον προπάτορα Οδυσσέα και τον
Όμηρο στον μυστικό δρόμο για την αφύπνιση του νου και την απόδρασή του από τις
απατηλές ψευδαισθήσεις.
Ανακαλύψτε κι εσείς τα μυστικά κλειδιά της απελευθέρωσης που είναι κρυμμένα
σταλόγια του Ομήρου και διευρύνετε τα όρια της κατανόησής σας για την αληθινή φύση
των πραγμάτων. Απαντήστε σε προσεκτικά επιλεγμένες ερωτήσεις "προσωπικής
ανίχνευσης" και ακολουθήστε αυτόν τον εκπληκτικό "Οδηγό αυτογνωσίας" που δείχνει
τον δρόμο για την επιστροφή στην πνευματική μας πατρίδα.
"Ο Οδυσσέας είστε εσείς. Και εγώ. Το ταξίδι που θα κάνουμε όλοι, αργά ή γρήγορα. Θα
επιστρέψουμε. Στην αλήθινή πατρίδα μας. Μέχρι τότε είμαστε πλανήτες, όπως οι ήρωες
του ομήρου.
Ταξιδεύουμε από ζωή σε ζωή και από εμπειρία σε εμπειρία. Γευόμαστε τους γλυκούς
καρπούς των Λωτοφάγων, ξεχνιόμαστε από το τραγούδι των Σειρήνων, συντριβόμαστε
ανάμεσα στην Σκύλλα και στην Χάρυβδη,
λαχταρώντας πάντα την επιστροφή στην Ουράνια Πατρίδα και στην Πηνελόπη-ψυχή
μας. Η Οδύσσεια είναι το τραγούδι της νοστ-αλγίας μας. Το άλγος του Νόστου, η λαχτάρα
και ο πόνος μας για τον γυρισμό στην Πηγή μας."
Ιουλία Πιτσούλη
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
